Czym jest a czym nie jest coaching - przegląd istniejących definicji coachingu.

Rozdział I –

1.1Przegląd istniejących definicji coachingu.

W dzisiejszych czasach zagadnieniem cieszącym się ogromną popularnością, jest pojęcie coachingu, które cieszy się szerokim zainteresowaniem w wielu dziedzinach, nie tylko związanych z rozwojem osobistym, czy też biznesowym. Wzbudza przy tym bardzo wiele kontrowersji, zarówno w obszarach praktyki, jak również w kręgach teorii.

W rezultacie tego typu działań, wzrasta zainteresowanie nowym podejściem, jakim jest coaching.

Ze względu na rosnącą popularność coachingu, wzrasta również chęć zrozumienia nie tylko jego istoty, ale również zastosowania tej niezwykłej metody w różnych dziedzinach życia, począwszy od rozwoju jednostki, a kończąc na zastosowaniu

w biznesie. W bardzo wielu przypadkach pierwszym z etapów jest próba podjęcia zrozumienia tego, czym jest coaching, a czym nie jest oraz precyzyjnym odnalezieniu jego definicji. I właśnie w tym miejscu, pojawia się bardzo duży problem, gdyż istnieje wiele różnych definicji określających czym jest coaching i w czym on pomaga. Z tego ogromu informacji, ciężko jest wybrać tę jedną, adekwatną odpowiedź, która zadowoliłaby wszystkich i spełniała przy tym wcześniej przyjęte założenia.

Szukając samemu definicji, która odpowiedziałaby nam, czym właściwie jest coaching i jak on wspiera nasz rozwój, można w pewnych momentach odnieść wrażenie, że każda osoba, która w jakimś stopniu praktykuje lub praktykowała coaching, stwarza własną teorię, niekoniecznie licząc się z istniejącymi już definicjami, wykorzystywanymi przez innych ludzi.  Jak w każdej, dopiero kształtującej się specjalizacji, coaching drobnymi krokami ustawia swoje granice, czemu właśnie mają służyć tworzące się definicje.

Ogromne znaczenie, przy tworzonej dużej ilości opisów dotyczących coachingu, ma sama geneza jego powstania, której to możemy się dopatrywać już wiele lat wcześniej. Trenerzy sportowi są w tym miejscu doskonałym przykładem ludzi, którzy motywowali swoich podopiecznych do działania, do przekraczania granic i stawania się coraz lepszymi w tym co robią. Biorąc sobie za wzór właśnie sportowców, wielu menagerów i ludzi sukcesu zaczyna korzystać z podobnych metod, zasięgając również do wzorców oraz mądrości

dalekiego wschodu[1].

Starożytni filozofowie, tacy jak np. Sokrates, również są doskonałym przykładem ludzi, którzy to przez umiejętne zadawanie pytań, dawali innym odpowiedzi. Dzięki temu początków coachingu można dopatrywać się m.in. wśród ludzi, którzy sami nie nazywając się coachami, pomagali innym przezwyciężyć ich słabości, motywując ich do działania, czy też odnajdywania odpowiedzi w samym sobie. Właśnie to można zauważyć wśród trenerów sportowych, nauczycieli różnych dziedzin i w wielu innych aspektach życia związanych z samodoskonaleniem, czy też rozwojem.

Mnogość dziedzin, na bazie których powstał i nadal rozwija się coaching jest ogromny[2].  Oddziaływanie samodoskonalenia, szkoleń, nauki czy też pedagogiki widoczne jest w formułach, w których największy nacisk kładziony jest na procesy nauczania oraz uczenia się ludzi podczas ich życia, czy też w wybranych jego sferach. Jeśli chodzi o odwołania do różnego rodzaju odmian i wszelkich nurtów psychologii, począwszy od behawioralnego, po psychoanalityczny, poznawczy czy też szkoły systemowe oraz narracyjne, dostrzegane jest akcentowanie psychiki, potencjału indywidualnego oraz zmiany zachowania[3].

W wielu definicjach zauważyć można również odniesienia nie tylko do psychologii czy też samodoskonalenia jednostki, a do nauk tyczących się zarządzania, czy też teorii rozwoju samej organizacji. Znaleźć można również teorie dotyczące m.in. doradztwa zawodowego oraz filozofii, a nawet teologii.  

Przeglądając mnogość definicji dotyczących coachingu, można się natknąć na sporą ilość opisów łączących w sobie kilka różnych wątków dyscyplinarnych, których to proporcje czy też akcenty są rozłożone w sposób uzależniony od koncepcji autora i samej jego woli, czy też po prostu pomysłu, na sformułowanie takiego właśnie opisu definicji. Z tego też powodu można zauważyć, że treść samej definicji dotyczącej coachingu, uzależniona jest w dużej mierze od tego, kto właśnie te treść formułuje, komu ma ona służyć oraz jaką reakcję ma wywołać u potencjalnego odbiorcy. Inaczej będą wyglądać pojęcia dotyczące coachingu, które utworzone są przez samych naukowców formułujących ten termin.

W firmach zajmujących się szkoleniami i chcących pozyskać klientów definicje odnoszące się do coachingu, mają na celu pokazanie większego profesjonalizmu oraz zachęcenia do skorzystania właśnie z ich usług. Dlatego też mając różne cele oraz interesy, bardzo trudno jest utworzyć jednolitą definicję, która byłaby adekwatna w każdym obszarze zainteresowania tematem coachingu.

Wymienienie jedynie w jednym rozdziale, choćby tylko tych najczęściej cytowanych definicji coachingu byłoby bardzo trudne. Jednak by ukazać różnorodność opisów, przedstawię kilka z nich.

Dość często spotkać się można z definicjami, które za zadanie mają wskazać istotę oddziaływania coachingu, jakim według Whitemore J. jest:

 „Odblokowanie potencjału osoby w celu maksymalizacji jej czy jego dokonań i działań. [coaching] Jest raczej pomaganiem w uczeniu się niż nauczaniem[4].”

Pośród wielu określeń dotyczących coachingu z jakimi możemy się spotkać poszukując odpowiedzi na interesujące nas zagadnienie, znajdują się również i takie, które w jak najkrótszy sposób starają się wyjaśnić wyróżniającą rolę tej dziedziny. Definicją, która w doskonały sposób ukazuje taki sposób podejścia do sprawy ukazana jest w tym przykładzie:

„Konwersacja lub seria konwersacji jednej osoby z drugą […], która przynosić ma korzyść w postaci postępu[5].”

Kolejnym z przykładów opisujących istotę coachingu oraz jego zastosowania jest następująca definicja, która w swoim zamyśle skierowana jest do potencjalnego klienta i mająca za zadanie zachęcenie do skorzystania z usług  :

„Coaching jest interaktywnym procesem, który pomaga pojedynczym osobom lub organizacjom w przyśpieszeniu tempa rozwoju i polepszeniu efektów działania. Coachowie pracują z klientami nad zagadnieniami związanymi z biznesem, rozwojem kariery, finansami, zdrowiem i relacjami interpersonalnymi[6].”

Również w Polsce wiele firm oferujących szkolenia, czy też usługi coachingowe definiuje według własnego uznania to, czym jest taki sposób podejścia do klienta, opisując go na własnych stronach internetowych.

Także wielu indywidualnych specjalistów, którzy zajmują się tą szeroko pojętą praktyką, używa własnych definicji ją opisujących.  Bardzo często coaching jest rozumiany oraz opisywany jako filozofia zarządzania, czy też bardzo innowacyjny zarządczy styl, który objawia się m.in. w funkcjach menagera oraz jego działaniach[7]. Z tego też powodu w Polsce coaching jest swego rodzaju synonimem podnoszenia kompetencji, nastawionym na nieustający trening umiejętności zawodowych. W wyniku takiego postępowania bardzo często jest mylony z różnego rodzaju programami szkoleniowymi oraz inwestycjami, jakie musi podjąć firma w zakresie trenowania pracownika lub pracowników. Z tak mylnym podejściem możemy się spotkać m.in. w call center, gdzie pracownik idzie na tzw. coaching do swojego przełożonego, który po odsłuchaniu jego rozmowy z klientem, udziela rad jakich błędów w czasie rozmowy powinien unikać.

Kolejną rzeczą z jaką możemy się dość często spotkać  również w Polsce, jest utożsamianie coachingu z zestawieniami różnych specyficznych kompetencji np. pracowniczych, czy też jedną indywidualną  umiejętnością, która jest niezbędna przy wsparciu podwładnych lub kolegów w rozwoju zawodowym tych osób, a także konstruktywnym zbieraniu informacji. Celem takich działań jest otrzymania informacji zwrotnej o umiejętnościach tych osób oraz zmotywowania ich do dalszego doskonalenia[8].  Jednakże w Polsce możemy spotkać się także z podejściem do coachingu, które jest najpowszechniejszym międzynarodowym rozumieniem tej dziedziny, czyli ujmującej coaching jako podejście kompleksowe, służące do wspierania rozwoju poprzez stosowanie różnego rodzaju technik, zwiększaniu efektywności wykorzystywania potencjalnych umiejętności, pomocy przy przyswajaniu nowej wiedzy oraz doskonaleniu działania.

W Polsce nie brakuje ludzi, którzy reprezentują właśnie taki lub zbliżony sposób rozumienia coachingu[9].

By móc lepiej zrozumieć, czym jest, a czym nie jest coaching, warto jest się nieco bliżej przyjrzeć zastosowaniom tego podejścia.

Piotr Wanicki