Wzierniki ginekologiczne to narzędzia, bez których trudno wyobrazić sobie rutynowe badanie ginekologiczne. Używane były już w starożytności, jednak model, jaki wykorzystywany jest przez współczesnych lekarzy, został opracowany udoskonalony w XIX w. Obecnie to niezbędne akcesorium ginekologiczne dystrybuowane jest przede wszystkim w formie do jednorazowego użytku i w wielu rozmiarach. Wszystko po to, aby badanie nie było dla pacjentki źródłem dyskomfortu i obaw o zakażenie.
Jak działa klasyczny wziernik pochwowy?
Wziernik ginekologiczny to jedno z podstawowych narzędzie ginekologicznych. Zbudowane jest z dwóch wyprofilowanych łyżeczek, przypominających łódki, które połączone są przy rękojeści specjalną zawleczką. Bardzo często zawleczki te mają odmienne kolory, które ułatwiają rozróżnienie akcesorium pod względem rozmiaru.
Mimo że wciąż produkowane i dystrybuowane są wielorazowe wzierniki ze stali nierdzewnej, to jednak najbardziej popularne są narzędzia jednorazowe, pakowane w osobne jałowe opakowania. Narzędzia są wykonane z plastiku, co nie tylko zmniejsza ryzyko zakażenia pacjentki, ale również ma niebagatelny wpływ na komfort badania – nie wywołuje dyskomfortu w momencie wsuwania chłodnych łyżek do pochwy. Ponadto, dostępne są w aż pięciu rozmiarach: XXS, XS, S, M, L. Im wyższy rozmiar, tym szersza łyżka (od 16 mm do 30 mm). Niektóre wzierniki ginekologiczne mogą mieć wbudowana nierzucającą cienia lampę, która poprawia widoczność i tym samym wpływa na dokładność wykonywanych oględzin.
Aby wykonać badanie przy pomocy wziernika, lekarz po zajęciu przez pacjentkę wygodnej pozycji w fotelu ginekologicznym, rozchyla delikatnie palcami dłoni wargi sromowe. Po uwidocznieniu wejścia do pochwy wsuwa łyżki wziernika w pozycji zamkniętej do środka w sposób wyznaczony przez oś kanału rodnego. Następnie obraca narzędzie o 90 st. i ściska rękojeść, co powoduje rozchylenie się łyżek. Dzięki temu uwidocznione zostaje wnętrze pochwy. Wówczas lekarz może dokładnie sprawdzić stan ścian pochwy i szyjki macicy, a także pobrać próbkę do badania cytologicznego. Po zakończeniu oględzin wyjmuje wziernik (pamiętając o jego ponownym obróceniu o 90 st.) i wyrzuca narzędzie do kosza przeznaczonego na odpady medyczne.
Jak działa wziernik z osłoną?
W przypadku pacjentek z opadającymi ścianami pochwy lekarz może skorzystać z wziernika z osłoną, zapewniającą pełną widoczność wnętrza narządu rodnego. Ściany boczne nie zapadają się wówczas do wnętrza narzędzia, jak to ma miejsce przy zastosowaniu tradycyjnego akcesorium. Wziernik ten jest też szczególnie zalecany do wykonania kolposkopii, a także badań z użyciem lasera i kriolipolizy.
Wziernik ginekologiczny z osłoną działa analogicznie, jak jego tradycyjny odpowiednik. Sama osłona jest założona na tyle stabilnie, by nie zsunąć się zarówno podczas wkładania narzędzia, jak i podczas jego wyciągania. Pozbawiona jest ona też lateksu i BPA w składzie, co redukuje ryzyko reakcji uczuleniowej u pacjentki.
Wziernik z osłoną dostępny jest zwykle w dwóch rozmiarach. Różnią się one wyłącznie długością łyżki (113 mm, 140 mm), podczas gdy jej szerokość dla obu tych wariantów jest identyczna i wynosi 27 mm.
Jak działa wziernik pochwowy dwułyżkowy?
Szczególnym typem wziernika jest narzędzie dwułyżkowe. Dwa ramiona narzędzia nie są ze sobą połączone. Wykorzystuje się je do badania pacjentek ze znaczną nadwagą o obniżonych ścianach pochwy oraz u bardzo wysokich, u których również narządy rodne są dłuższe.
Jeszcze do niedawna wzierniki dwułyżkowe dostępne było tylko w wariancie wielorazowym, który wymaga czasochłonnej sterylizacji. Obecnie są one również dystrybuowane jako produkt jednorazowy, a więc też bezpieczniejszy dla pacjentki.
Aby użyć tego typu narzędzia, lekarz delikatnie rozchyla wargi sromowe pacjentki, wygodnie siedzącej w fotelu ginekologicznym. Następnie delikatnie wsuwa złączone ze sobą łyżki. W przeciwieństwie do tradycyjnego wziernika, w tym wypadku specjalista musi użyć obu rąk, aby uwidocznić wnętrze pochwy. Każdą z łyżek delikatnie odciąga w przeciwnych kierunkach. Co istotne, narzędzie tego typu umożliwia operowanie na kilku płaszczyznach, co zapewnia większa dokładność wykonywanych oględzin i badania.
Wziernik dwułyżkowy dostępny jest w jednym wariancie, ale pozwala wykonać badanie dwoma końcami o różnych rozmiarach, które można dobrać do cech anatomicznych kobiety. Jedno ramię ma długość 127 mm i szerokość 32 mm, a drugie – długość 130 mm i szerokość 26 mm.
Jak działa wziernik dla dziewcząt?
Szczególnego wyczucia od lekarza wymaga badanie ginekologiczne dziewcząt, które jeszcze nie rozpoczęły współżycia. W takim wypadku pomocne są wzierniki dziewicze typu „Z”. Mają one bardzo niewielkie rozmiary. Dostępne są dwa warianty tego narzędzia:
o długości ramienia 70–80 mm i szerokości łyżki 10 mm,
o długości ramienia 55 – 75 mm i szerokości łyżki 7 mm.
Dzięki tak niewielkim rozmiarom narzędzia ginekolog może sprawdzić stan ścian pochwy i szyjki macicy bez uszkadzania błony dziewiczej. Warto przy tym pamiętać, że badanie wziernikiem u dziewic wykonuje się tylko w wyjątkowym sytuacjach. U dzieci przeprowadza się je w znieczuleniu i warunkach szpitalnych. Wszystko po to, by nie było ono powodem późniejszej traumy.
Bibliografia
A. Strama, A. Jaros i in. Pielęgnowanie pacjentki w wybranych procedurach w ginekologii, Wydawnictwo Edra Urban & Partner, Wrocław 2020.
