Wkrótce w życie wchodzi ustawa o sygnalistach, powstała na podstawie dyrektywy UE 2019/1937. Kogo dotyczy?
Kim jest sygnalista
Mianem sygnalisty określa się osobę, która zgłasza czy też ujawnia informacje o naruszeniach, które pozyskała w czasie pracy wykonywanej zarówno publicznym jak i prywatnym. Tak definiuje sygnalistę dyrektywa UE 2019/1937, będąca podstawą do wdrożenia ustawy. Co istotne, osoba, która chce dokonać zgłoszenia i korzystać w związku z tym z ochrony, musi mieć uzasadnione podstawy, aby sądzić, że informacje, które przedstawiono w zgłoszeniu są prawdziwe.
Nie ma znaczenia, na jakiej podstawie jest zatrudniony sygnalista. Należy się mu taka sama ochrona, niezależnie od tego, jaką ma umowę. istotne jest także zachowanie anonimowości.
Ustawa o sygnalistach
Dyrektywa unijna gwarantuje sygnalistom ochronę, na przykład przed potencjalnie negatywnymi skutkami ze strony pracodawcy. System ochrony sygnalistów będzie musiał po wejściu ustawy w życiu wdrożyć każdy pracodawca, który zatrudnia minimum 50 osób.
System ochrony sygnalistów wspiera wiele systemów, możliwych do wdrożenia w przedsiębiorstwie. Jest to wewnętrzny kanał zgłaszania nieprawidłowości, który zapewnia sygnaliście anonimowość. Podmioty prawne, które zatrudniają powyżej 250 osób mają wyznaczony termin wdrożenia na 17 grudnia 2021, te podmioty, które zatrudniają od 50 do 250 osób mogą z uruchomieniem systemu poczekać do 17 grudnia 2023.
Ochrona sygnalistów
W aktualnym stanie prawnym nie ma kompleksowej ochrony prawnej sygnalistów. Brak jest zapisów na gruncie prawa pracy, które odnoszą się konkretnie do nich. Co prawda zastosowanie mogą mieć przepisy o niedyskryminacji w pracy, jednakże są one dosyć ogólne. Niektóre instytucje prawa karnego pozwalają objąć sygnalistów ochroną. Wprowadzana ustawa ma jednak uzupełnić regulacje i ustanowić kanały dokonywania zgłoszeń.
Jak już wspomniano, żeby sygnalista był objęty ochroną, uzasadnione musi być przypuszczenie, że zgłoszone informacje są prawdziwe. Nie ma natomiast obowiązku wykazania, że dane zdarzenie wyczerpuje znamiona przestępstwa lub w inny sposób narusza prawo.
Nowe przepisy ustanawiają też zakaz działań odwetowych rozumianych zarówno jako działania jak i zaniechania. Należeć do nich mogą na przykład: odmowa nawiązania stosunku pracy, obniżenie wynagrodzenia, wstrzymanie awansu czy na przykład nieuzasadnione skierowanie na badania lekarskie (w tym również psychiatryczne).
Dowiedz się więcej kto to jest sygnalista oraz jakiej ochronie podlega.
