17 grudnia 2021 r. upływa termin implementacji do prawodawstwa krajowego Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/1937 z dnia 23 października 2019 r. w sprawie ochrony osób zgłaszających naruszenia prawa Unii. Dyrektywa o sygnalistach zobowiązuje kraje członkowskie do wyprowadzenia wymagań dotyczących ochrony osób zgłaszających nieprawidłowości. Podmioty prywatne z sektora publicznego i prywatnego już przygotowują się do wprowadzenia odpowiednich rozwiązań. Procedury powinny zawierać regulacje dotyczące całego systemu przyjmowania zgłoszeń i ochrony sygnalisty.
Ważny jest wybór kanału zgłoszeniowego, który zostanie udostępniony osobom posiadającym informację na temat naruszeń. Kanał ten powinien być bezpieczny i anonimowy, ułatwiający zachowanie w poufności danych osobowych sygnalisty, jak również umożliwiający komunikację z sygnalistą. Procedury powinny ponadto regulować sprawy odpowiedzialności, realizacji poszczególnych działań, w tym wymaganych terminów tj. potwierdzenie przyjęcia zgłoszenia, jak również przekazania informacji zwrotnych. Unormować należy również kwestie stosowanych środków ochrony sygnalistów przed działaniami odwetowymi.
Wymagania dotyczące sygnalisty – kogo dotyczą?
Wymagania dotyczące sygnalistów muszę wprowadzić podmioty prawne z sektora publicznego i prywatnego wszystkie te, które zatrudniają co najmniej 50 pracowników. Limit ten nie dotyczy podmiotów prawnych z sektora prywatnego, które działają w oparciu o przepisy prawa wymienione w załączniku I.B i II do dyrektywy.
Dyrektywa o ochronie sygnalistów daje możliwość zdecydowania krajom członkowskim w kwestii obowiązku wprowadzenia tych zasad przez gminy zamieszkiwanie przez mniej niż 10 tys. mieszkańców lub zatrudniające mniej niż 50 pracowników. Z drugiej strony kraje członkowskie mogą zobowiązać podmioty prawne z sektora prywatnego zatrudniające mniej niż 50 pracowników, ale te działające w dziedzinie środowiska lub ochrony zdrowia, do wprowadzenia stosownych rozwiązań. Krajowy ustawodawca może obowiązek ten narzucić również podmiotom z innych sektorów gospodarki ze względu na znaczące ryzyko wynikające z ich działalności.
Wprowadzenie wymagań może być również dobrowolne. Na te rozwiązania decydują się podmioty, które chcą pokazać, że działają w sposób jawny i przejrzysty oraz są uczciwe w swoich działaniach.
Jak wygląda zgłaszanie naruszeń przez sygnalistę?
Sygnalista (ang. Whistleblower) – czyli osoba, która zgłasza naruszenia prawa Unii w kontekście związanym z pracą – może przekazać posiadane informacje na trzy równe sposoby. Kanałem wewnętrznym lub zewnętrznym, jak również ujawnić publicznie.
Do udostępnienia kanałów wewnętrznych zobowiązany jest nasz pracodawca, który powinien poinformować wszystkie zainteresowane osoby o wprowadzonych procedurach oraz zastosowanych rozwiązaniach. Ta forma przekazania posiadanych informacji na temat naruszeń powinna być priorytetowa. Kiedy jednak sygnalista obawia się działań odwetowych wewnątrz organizacji albo nie wykonano wymaganych działań z należytą starannością (dotrzymanie terminów i działania następcze) można informacje o naruszeniu przekazać kanałem zewnętrznym.
Do przygotowania odpowiednich kanałów zewnętrzny zobowiązany jest organ właściwy, czyli wyznaczony organ publiczny.0 czym więcej https://sygnalista24.info/. Organ powinien ustanowić odpowiednie kanały zgłoszeniowe oraz przygotować stosowne procedury obsługi osób zgłaszających naruszenia. Informacja o wprowadzonych rozwiązaniach powinna pojawić się na stronie internetowej organu wyznaczonego do przyjmowania zgłoszeń zewnętrznych.
Trzecim sposobem zgłoszenia naruszenia jest ujawnienie publiczne, do którego powinno dojść dopiero w ostateczności. Sygnalista może ujawnić publicznie posiadane informacje z pominięciem dwóch pierwszych kanałów zgłoszeniowych, kiedy posiada informację, która może stanowić bezpośrednie lub oczywiste zagrożenie dla interesu publicznego. Może również to zrobić, jeżeli obawia się działań odwetowych, nie została odpowiednio obsłużona przez podmiot lub organ właściwy, albo ma podejrzenia zmowy milczenia pomiędzy organem właściwym a sprawcą naruszenia.
